fot. Phil Trease

Wynokwianie Kadłubka – czyńść 18.

Powiym prowda: szpyndlikorz kojarzi mi sie yno źle. Abo możno niy rozumia roli szpyndlikorza w życiu. Niyjedyn bydzie godoł, że „szpyndlikorz” to jest gryfne ślonske słowo, z tym sie musza zgodzić, i że szpydlikorze som fest potrzebni światu. Wiyncy: som tacy, kerzi godajom, że świat istnieje yno skuli szpyndlikorzy. I jak tu być mondrym?

Złotek piyńć razy łobejrzany

Pedziołżech, że szpyndlikorz rod liczy – i to sie zgodzo, ale tyż szpyndlikorz lubi liczyć piniondze. Biere kożdy złotek i oglondo go pod światło, kożdy złotek z kożdyj strony wonio i cmoko. Niy chce dać ani złotka i żodnymu niczego by niy kupił. Na co szpyndlikorze szporujom, niy idzie pedzieć. Szpyndlikorzy downij przezywali tyż drekfreserami. Ale to jest szpetne słowo i lepi go niy używać.

Kożdy medal mo dwie strony

Ni ma co godać. Szpyndlikorz to je tyż człowiek fest dokładny, drobiazgowy, szczegółowy, precyzyjny w kożdyj sprawie, kero biere za swoja. Szpydlikorz to je rygorysta. Szpyndlikorz nadowo sie na aptykorza (dobrze płatny dzisiej fach). Szpyndlikorz szuko dziury w całym – taki je akuratny. Szpyndlikorz bezma mo taki talynt, że widzi drzazga w ślypiu bliźniego, a beli we swoim oku niy poradzi zoboczyć.

Wrzeciono abo kolec?

Słowo „szpyndlikorz” pochodzi od nimieckigo „die Spindel“ abo „die Handspindel“ – po angelsku „spindle”, czyli wrzeciono. Yno wto używo dzisiej wrzeciona? Wto mo w doma zakład tkacki? Wto w doma skrynco włókna ze lnu abo z czego innego? Myśla, że żodyn. Jak widać szpyndla niy przetrwała rewolucji przemysłowyj, a szpyndlikorz przetrwoł i mo sie dobrze.

Szpyndlikorza do sie tyż skojarzić – wcale niy na siła – ze słowym łacińskim „spina“ i to nom coś wiyncy powiy o szpyndlikorskim charakterze szpyndlikorza. Łacińskie słowo „spina“ znaczy cierń, kolec, kożdy krzok z kolcami np. ostrynga, co rośnie w lesie abo na rancie przi drodze. Szpyndlikorz mo igły i kolce we swoiim byciu szpyndlikorzym. Godać ze szpyndlikorzym to jest tak, jakby wtoś nos wciep w pokrziwy.

Ale chocioż szpyndlikorz lubi wrazić igła do kożdyj rzeczy i umi być przikry, szpyndlikorz tyż sie przidowo. Włochy godajom „non c`è rosa senza spine“ – ni ma róży bez kolców. Możno ni ma tyż społeczyństw bez szpyndlikorzy?

Prof. Uś dr hab. Zbigniew Kadłubek – rezkiruje Katedrom Literatury Porównawczyj. Je filologiym klasycznym, eseistom i tłumaczym. Pisze tyż po naszymu, dejmy na to „Listy z Rzymu” abo „Promytyojs przibity”.