fot. Just Call Me Mo

Wynokwianie Kadłubka – czyńść 16.

Niydowno widziołżech hasło „Przaja Ślonskowi”. Ale niy słysza ludzi na drodze abo w cugu godać „przaja ci”, „my przajymy biglowaniu”, „my przajymy rajzowaniu” i tak dali. Niy do sie freli dzisiej pedzieć „jak jo ci przaja!”, Szczepan Twardoch mo recht, bo ta frela zaro ucieknie. Chocioż „przoć” to jedno z nojgryfniejszych ślonskich słów, je to te słowo trocha stare i prziburkane, jak to sie godo.

Przajymy łod zawdy

Ślonskie „przoć” mo podobne znaczynie do staropolskigo „przyjać”. „Słownik etymologiczny języka polskiego”, kerego autorym je Andrzej Bańkowski, podowo taki bajszpil użycio tego słowa ło kierym godo na poczontku XVII wieku Sebastian Petrycki: „Pasterze przyjają psom jako swym pomocnikom”. Po ślonsku do sie to pedzieć: „Pastyrze przajom psom jako swojim pamagiyrom”.

„Przoć” prziszło do nos bezma z czeskigo. Ale po czesku „přání” znaczy winszowanie: komuś coś winszować to jest „přát komu”. Ale od czeskigo jynzyka tyż coś tu zależy w tym ślonskim „przociu”, bo jak kogoś kochomy, jak komuś przajymy, to chcymy do niego dobrze, winszujymy mu najlepi jak yno umiymy.

Przej innymu jak siebie samymu

Jak sie yno wejrzi fest daleko w same w poczontki jyznyka, to „przoć” je od sanskrickigo rdzynia PRI, kery oznaczo bliskoś i byci blisko. Jak kerzi chcom być blisko siebie, to se muszom przoć, dyć inaczyj by sie pozbijali. Blisko tego naszego „przocio” i sanskickigo rdzynia PRI stoi tyż nimieckie słowo „Frieden” i „Freund” („pokoj” i „przijociel”) abo angielskie „Friend”. I to dowo do myślynio.

Fest bogate je to ślonske słowo „przoć”. Bo jest w nim i to, że do kogoś chcymy dobrze, i to, że chcymy być blisko kogoś, i to, że momy kogoś radzi, i że chcymy zgodnie z kimś żyć. W „przoniu” je parcie ku drugim, ku inkszym, ku kożdymu bliźnimu i kożdyj zocnyj rzeczy. Przeca som Ponbóczek godoł: „Musisz przoć bliźniymu swoimu tak samo jak przajesz sobie samymu”. Amyn!

Prof. Uś dr hab. Zbigniew Kadłubek – rezkiruje Katedrom Literatury Porównawczyj. Je filologiym klasycznym, eseistom i tłumaczym. Pisze tyż po naszymu, dejmy na to „Listy z Rzymu” abo „Promytyojs przibity”.