fot. Jarek Kisieliński

Wynokwianie Kadłubka – czyńść 6.

Stojom trocha umaraszone, ale dali czerwone familoki z cegły a miyndzy nimi hasiok i klopsztanga. W piecach, jak wtoś poli wonglym, tyż je hasiok, yno że myńszy niż tyn na placu. Jak sie hajcuje w piecu, leci bez ruszta do hasioka hasie. Słowo „hasiok” mi sie fest podobo. Mo przeca swoja etymologia, ale pedziołbych, że je to słowo rychtyk ślonski. Tak samo jak „szolka”, „ryczka”, „moczka”, o kerych tak gryfnie pisoł prof. Nawarecki w Lajermanie.

Spomniołżech o etymologii hasioka. Je ona nimiecko – bo słowo „hasiok” biere sie od nimieckigo „Asche”, „hasie”, czyli po polsku „popiół”. Niy yno z pieca je hasie, bo z cygarety tyż, ale hasie z cygarety dowo sie do aszynbechra, a niy prosto do hasioka.

Tera już na hasiok niy nosi sie w kiblach jak downi hasio, ale kożdo niypoczebno rzecz. Wyciepuje sie na hasiok oszkrabiny, prozne biksy po piwie, zgnite jabka, flaszki, niymodne strzewiki, dziurawe ancugi i mantle, połomane bryle, niypotrzebne szwory, przyńdzone byrny, potargane hefty i tak dali. Niykere hasioki przipominajom bez to taki, ksiynżycowy supermarket, w kerym sznupjom nikerzi pod wieczor i wyciongajom roztomaite cynne klamory. Czamu te klamory trefiły na hasiok, żodyn niy wiy, dyć idzie jich jeszcze używać… Maszkecyni po hasiokach może tyż być koniecznościom – take sznupanie z biydy i niydostatku, wycionganie hasikowych maszketow, jak wtoś ni mo piniyndzy. Ale sznupanie w hasioku przipomino tyż robota archeologa: idzie znojś coś z downych czasow i pomarzić o tym, jak to było pjyrwy i jaki to był downi tyn świat.

Po hasiokach skokajom ptoki – wroble, wrony, sroki. Bo na hasioku mogom w zima pojeś, ale tyż sie ogrzoć (jak wtoś ciepłe hasie wysypie). Ze wszyjskich ptokow nojbardzi wroble przajom hasiokom. Som niywybredne, futer z hasioka rade wydziobujom. Ciynżko uwierzić, ale jo żech roz widzioł na hasioku konopa (Linaria cannabina). Ptoka, co poradzi śpiywać możno lepi od kanarka. Ja, skuli ptokow na hasiokach ni ma aż tak strasznie!

Coby niy pedzieć, hasiok to je taki potwor, choby Lewiatan, co chce połknyć kożdo rzecz. Biere do bebecha po konsku cały świat. Sztyjc mo głod, sztyjc by jod. Ni ma takij rzeczy w doma, kero by na końcu swojigo rzeczowego żywota niy znojdła sie na hasioku. Hasiok to je cmyntorz rzeczy.

Prof. Uś dr hab. Zbigniew Kadłubek – rezkiruje Katedrom Literatury Porównawczyj. Je filologiym klasycznym, eseistom i tłumaczym. Pisze tyż po naszymu, dejmy na to „Listy z Rzymu” abo   „Promytyojs przibity”.