fot. Szymon Król

Niy wiym, jak wy, ale jo durś sie starōm, co ślōnske szkolorze za mało wiedzōm ô naszych zabytkach. Wetna sie za to, co żodyn z wos niy zgodnie ô kerym ślōnskim zabytku godo sie we kożdyj (!) polskij (!!!) szkole. Niy, niy rozchodzi sie ô Nikisz, ani ô cieszyńsko Rotunda, ani ô Gmach Syjmu Ślōnskigo ani ô żodyn zomek abo pałac… Żodyn niy wiy? Richtiś? A spōmnijcie sie, jak za bajtla rechtorka ôsprowiała wom ô poczōntku drugij wojny światowyj (a dyć we polskich szkołach godo sie ô tym sztyjc). Na zicher wtynczos była godka ô Westerplatte i ô… glywickij radiosztacyji. Pra?

Czego rechtory wom niy pedzieli…

Ja, ja, jo wiym, co psinco wiyncyj żeście sie ô nij wtynczos dowiydzieli, ino tela, co ôstatnigo sierpnia 1939 Niymce zbajstlowali ta cōłko prowokacyjo glywicko, kero, tak po prowdzie, fest udano niy była. Niyftore rechtory na ta przileżitość pedzieli tyż, co Gleiwitz wtynczos było prawie na granicy polsko-niymieckij, ô czym wiyncyj idzie sie dowiedzieć choby ze „Ostatnij polki” Horsta Bienka. Mało kery rechtor pedziōł wom cosik wiyncyj ô gyszichcie sztacyji i możno durś psinco wiycie, eli niy sōm żeście richtiś pasjonaty gōrnoślōnskigo przemysłu i niy rajzujecie kożdego roku na Industriada. Eli niy wiycie, to nic sie niy starejcie – ôd tego mocie tako zajta, choby „Gryfnie”. Kej godōmy ô radiosztacyji, to rozchodzi sie nom ô trzi budynki i drzewiany maszt nadawczy, kere berlińsko firma Lorenz AG postawiyła tukej miyndzy tysiōnc dziewiynćset trzidziestym czwortym a trzidziestym szōstym. Dziynki tymu wrocławsko Schlesische Funkstunde miała chytać wiynkszy zasiyng niż przōdzij. Z Wrocławio tyż kludzili wiynkszoś audycji – tak było tonij.

Ze Glywic do Ksiyngi Guinnessa

Epny maszt (sto jedynoście myjtrōw) to je do dzisiej nojwiynkszo drzewiano konstrukcjo we Europie i nojwiynkszo drzewiano wieża nadawczo na cōłkim świecie (beztōż je we Ksiyndze Guinnessa!). Z wiyrchu idzie zoboczyć kyns naszego Hajmatu, miyndzy inkszymi Anaberg, Beskidy i Sudety. Sygnał bōł kludzony ze piōnowyj antyny, hangniyntyj rajn we wieży. Beztōż cōłko konstrukcjo musiała być drzewiano, inakszyj sygnał niy poradziłby wylyź z tyj klotki Faradaya. Ino drzewiano, plus mesingowe szrōby (je ich wiyncyj jak szesnoście tysiyncy, a niyftore dwa myjtry duge) – niy znojdziecie hań ani jednego sztalowego nagla! Takich turmōw postawiyli wtynczos w Rajchu wele piytnostu. Za Polski Ludowyj glywicko radiosztacyjo używano była do roztomajtych cylōw: zagłuszanio Radyjoka Wolno Europa, nadowanio audycji z katowickigo radyjoka, aże yntliś Telekomunikacyjo Polsko SA przedała cōłki kompleks Glywicōm. Dzisiej rajzujōm sam
turysty z cōłkigo świata, coby ôbejrzeć tyn kyns gyszichty naszego ślōnskigo Hajmatu.

Wiela jeszcze bydzie tukej stoć

Dzisiej Ślōnsk asi sie tym zabytkiem (oficjalnie sztacyjo to je tajla Muzyjum we Glywicach), kery sztajgli już na lista dynkmali gyszichty. Fest gryfnie to wyglōndo, kej włōnczōm wszyske światła i radiosztacyjo świyci sie na tle ćmawomodrego ślōnskigo niyba. Eli jeszcze żeście jij niy widzieli, to lepij sie gibać. Ekszperty ôd drzewianych konstrukcji porachowali, co szczimie to jeszcze ino piytnoście, możno dwajścia lot. Nale możno tyn jedyn rozekszperty sie chachnōm i nasze wnuki tyż bydōm ôglōndać ta gryfno atrakcjo turystyczno?