fot. Iwona Łach

Czego to jeszcze niy idzie rychtować na Ślonsku i we tyj naszyj ślonskij godce. Łokozać sie może, że ni ma takij rzeczy, abo takigo tymatu, do kierego dżwiyrze byłyby zawarte naszyj mowie. I nom sie rozchodzi ło to, coby pokozywać, co idzie jeszcze wynokwić, czego jeszcze ni ma. A wszyjstko po to, coby godka żyła dalij, żeby jom szło słuchać. Skisz tego dzisio rozprawiomy z chopym, kiery ślonsko godka zno i poradzi godać niom, dejmy na to, ło tym, jaki to je u nos luft. 

Wto wyście som? Prosza przedstowcie sie.

Mianuja sie Dariusz Schmidt, z ołpy, pra ołpy żech je Ślonzokym. Urodzioł żech sie we Świyntochłowicach. Za blank małego bajlta, żech miyszkoł we Chropocowie w familoku, potym żech sie przekludził na Piośniki, a terozki miyszkom pospołu ze mojom familijom – żoneczkom i synkym we Łaziskach Gornych. Robia za dziynnikorza, nojprzód w tych naszych ślonskich radiokach i cajtongach, a teroz zaczynom robota we Radio Katowice.

Skuli czego żeście zaczli godać w radioku ło pogodzie na Ślonsku i po ślonsku?

Niy ma mie gańba godać po ślonsku, bezto, jak żech prziszoł pogodać z prezesym Radia Katowice Pyjtrym Ornowskim to łon pedzioł mi, chopie przidź tukej, bo tu nom takigo, co poradzi richtich godać i mo ślonski akcynt brakuje.
W radyjoku idzie mie posuchać we poru audycjach: godom ło tym co piyrwy sie na Ślonsku dzioło, zadowom suchaczom, pospołu z bajtlami z gimpla z Łorzyszo – Jaśkowic, zagodki po ślonsku, prowadza razym ze redahtorym Sławkym Hermanym – „Karasol”, a łostatnio zastympowoł żech Cezarego Łorzecha w zapowiadaniu pogody. Ja, ino ło tym eli świycić bydzie słońce, eli śleci śniyg i z kery strony nom wiater powieje. Ino ze Cezarym w zapowiadaniu pogody to sie niy moga równać – łon yno wejrzi na chmura i, choby Olgert Jarosz ze „Sztyrech pancernych”, zarozki powiy jak sie ta chmura mianuje i ło kery śni co śleci.

Jak to było ze ślonskim u Wos w doma? Wto Wos nauczył godać po naszymu?

Po ślonsku żech zaczon godać już za bajtla – jeszcze nim inksze dziecka z mojigo familoka na chlyb zaczyni padać pyp, a na kałuża ciaplyta – jo już żech godoł po ślonsku. Pamiyntom moje piyrwsze słowo: giskana… Niy no, robia wos za błozna! To piyrsze słowo, to na pewno boł nupel, taszyntuch, abo łożecko – bo jak kożdy osesek, żech dużo cyckoł i ślintoł i społ. Prowda boła tako, że kole mie wszyjscy godali po ślonsku, no toż i jo godoł tom mowom, a dopiyro potym żech zaczon po polsku łozprawiać.

Je tak, że po ślonsku idzie godać na kożdy tymat? Czy som tymaty w kierych bydzie nom brakowało słów?

Wydowo mi sie, że poradza godać po ślonsku na kożdy tymat, słów mi yno moge braknońć na łopisanie tego, co wynokwiajom i jak ludzi bałamocom nikere polityki, ale po polsku tyż bych – bez wejrzynio do Słownika wyrazow szpetnych – niy umioł tego łopisać.

Wort je coby robić taki programy w radioku, telewizorze, tyjatrze i kaj indzy, w kierych sie bydzie godać po naszymu?

No jasne, że wort. Ślonski mowie trza przoć i godać w ni kaj yno sie do. Bo to som nasze korzynie, tradycjo, coś co nos wyróżnio łod inkszych i łonczy miyndzy swojymi. A jak czowiek ni mo swoji godki, wiary i łobyczajow, to sie z niego robi take niy wiedzieć co multi kulti, abo inkszo Conchita Wurszt.

Jak długo ślonsko godka bydzie żyć? Co tu zrobić coby ji przedłużyć życi?

Ta ślonsko godka już tukej je setki lot, niy dała sie Czechom, Austryjokom, Prusokom, Bismarkowi, sanacyji, łokupacji, komunistom i niy do sie tyż terozki, nawet ty dohtorce, co to w Nowym Bytomiu zabronioła we przichodni godać po ślonsku. A żeby nasze wnuki i prawnuki tyż poradzili łosprawiać w naszy gwarze, to nos, kerzi żyjymy tukej teroz niy może być gańba godać po ślonsku i prziznować sie do tego, że my som Ślonzokami.