fot. Radosław Kaźmierczak

Ślonski teleturniej

Forsztelujcie sie, co yntliś doczekomy sie takij richtiś ślōnskij telewizji, kero bydzie nom pokozywać niy ino te ôszkliwe zic-polki, ale tyż, na tyn bajszpil, teleturnieje, w kerych bydzie sie rozchodzić ô wiedza na tymat Ślōnska. Poradzicie? Bo jo ja. Już widza chopa, mogymy go mianować „Erwin z Zowodzio”, cobyście gibcij sie go forsztelowali (niych to bydzie taki glacaty ruby karlus w galantnym ancugu), kery mo prawie ôdpedzieć na pytanie za miljon. No, niy bydymy przepadzite, niych bydzie „ino” za dwiesta piynćdziysiōnt tysiyncy.

– Erwin, jeżeś fertiś? No, to suchej: Dziynki kerymu chopu mogymy szmarować sie gymby krymym „Nivea”?

Wto zno Nivea

Kożdy zno krym „Nivea”, pra? Poloki godajōm, co dziynki niymu majōm fajniejszo cera. My tak niy godomy, bo nasze cery sōm gryfne i bez tego, jak to wszyskie Ślōnzoczki. Nale Erwin mo ciynżko, szkrobie sie po gowie, wajo a stynko. Na szczynście werci sie wejrzeć, co zależy ôd Eli. Pytocie sie: „ôd jakij zaś Eli?” No, dyć zowdy wszysko zależy ôd „eli”.

– Eli to bydzie:

a) rumuński chymik Ovidiou Nivea? (beztōż tyn krym mianuje sie, jak sie mianuje)

b) epny sowiecki wynojdlorz Nikołaj Dworcow? (niy godejcie, żeście niy słyszeli ô nim, dyć we kożdym ślōnskim mieście je ulica Dworcowa!)

c) Ślōnzok z Gliwic, Oskar Troplowitz.

Pasta do zymbów w tubce i flostry

Ja, ja, jo wiym, co wy wiycie. Wiycie to, boście som rade ślōnskij gyszichcie, beztōż włazicie na ta nec-zajta, pra? Nale dejcie sie pedzieć, co mocka Ślōnzokōw piyrwyj ani niy słyszała ô Troplowitzu. A dyć kożdy z nich tedy ôwdy używo niy ino „Nivei”, nale tyż inkszych rzeczy, kere wynokwił tyn chop, choby pasty do zymbōw w tubce abo plastra. No to po jakiymu, kej taki epny wynojdlorz prziszoł na świat na Ślōnsku, żodyn bezma sam go tukej niy zno? Możno beztōż, co Troplowitz bōł Żyd? Psinco prowda. Tak naprowdy to wiynkszość Ślōnzokōw małowiela wiy ô swojim Hajmacie. Badania pokozały, co dziewiynćdziesiōnt procynt bajtli niy poradziło mianować ani jednego człowiyka i ani jednego wydarzynio z naszyj gyszichty.

Wykowiani w Niymcach

Ślōnskich wynojdlorzy było wiyncyj, poru nawet szafło Nagroda Nobla. Ino że nojlepij napoczōnć ôd Troplowitza, bo kożdy z nos dobrze zno i korzysto z tego, co ôn powynokwioł. Jakbyście zaczli ôd Marii Goeppert-Mayer (baba z Katowic, Nobel za „badanie struktury powłokowyj jōndra atomowego”) abo Kurta Aldera (chop z Chorzowa, badoł „reakcje skoordynowane z udziałem dienōw”), to by kożdy ino kiwoł gowōm, a tak naprowdy to mało fto by poradził spokopić ô czym richtiś je godka.

Jeszcze jedna kontrowersyjo: te, kere niy som rade Ślōnskowi, padajōm, co tak naprowdy to  Troplowitz i te wszyskie noblisty to niy byli echt-Ślōnzoki, bo wiynkszość zaczła robić epno kariera dziepiyro, kej wykludzili sie weg ze Ślōnska (jak sie rozchodzi ô Troplowitza to w Niymcach, we Hamburgu, nale tako Maria Goeppert-Mayer wykludziła sie aże do Hameryki, kero oferowała jij lepsze technologie). Ja, mogymy tak godać, ino że wtynczos Poloki niy bydōm mogli asić sie skuli Mickiewicza (kery przeca pisoł choby we Paryżu), Chopina  abo Kopernika. A wetna sie, co żodyn Polok niy ôddo Mickiewicza abo Chopina ino beztōż, coby nom zakozać aszenio sie skuli Oskara Troplowitza, chymika i aptykorza z Gliwic, dziynki keremu momy krym „Nivea”, plastry samoprzylepne i pasta do zymbōw w tubce.