fot. Radosław Kaźmierczak

Pora lot do zadku jedyn Anglik wziōn nos do muzyjum, kaj szło ôbejrzeć cugi, kere piyrwyj karusiły u nich po glajzach. Italoki, Niymce i Francuze dziwały sie, macały te zaruściałe pierōństwo… Ino jo i baba ze Słowacji ôstali my ze zadku, wejrzeli my jedne na drugigo i szczylali my afy, kere godały: ô co tym cudokōm sie rozchodzi? dyć u nos take cugi durś idzie trefić! To niy ma wic, chocioż możno ftoś sie zachichro, a inkszy poklupie w gowa i bydzie padoł, co tukej sie niy ma z czego śmioć, ino ślimtać. Nale dyć downij było inakszyj…

Ino sztyry godziny

Na zicher godali Wom ô cugu, kerym szło zajechać z Bytomio do Berlina we sztyry godziny, pra? Kej? Jedne Wom pedzōm „za zeszłyj Polski”, chocioż tak naprowdy to było bardzij za Niymca, bo godomy ô tyj tajli Ślōnska, kero ôstała sie przi Niymcach aże do sztyrdziestego piōntego. Te, kere sōm niy rade Ślōnskowi, tedy ôwdy godajōm, co to niy śmiy być prowda. Katać we 1936 ftoś by poradził zajechać bez sztyry godziny do Berlina? Dyć terozki jadymy hań minimum jedynoście godzin! To na zicher bydzie jakoś bojka, keroście znokwili, coby ino pokozać jak sam żeście mieli fajnie za Niymca! Te Hanysy bele co poradzōm znokwić, bo im sie ô ta pierōńsko autonomio rozchodzi! We sztyry godziny do Berlina?! Ja, toć! Chyba by trza było zafurgać…

Beztōż na tyn cug godali „Furgajōncy Ślōnzok” („Fliegender Schlesier”) abo „Furgajōncy Pierōn”. Kej ftoś miōł cosik do załatwienio we hauptstadt Berlin, niy musioł starać sie ô to kaj bydzie społ. Rano wsiadoł do cugu, a we wieczōr bōł nazod w doma na Ślōnsku. Jak ftoś mo dzisiej cosik do załatwienio we Warszawie, to niych lepij posznupie w necu za jakimś tonim hotelem.

Prawie 130 km na cyferblacie

Kej tyn „Pierōn” sie rozfechtowoł, to „furgoł” 160 km/h (średnio pryndkość miōł 128 km/h). Wagony blank komfortowe, lokomotywa ze silnikiem diesla, a cyna na zicher niy była tako srogo, kej tela norodu nim ciyngiym rajzowało. Aże do 1939, kej go wyciepli, skuli tego, co trzeba było szporować paliwo na wojna. Dzisiej jedyn taki cug idzie  ôbejrzeć w muzyum we Leipzig.

Eli dzisiej niy ma takich sznelcugōw? Dyć Poloki kupili Pendolino i inksze, nale jak sie taki cug rozszwunguje to kożdy sie lynko, eli niy wyleci z glajzōw. Bo po sztyrdziystym piōntym (i po ôziymdziesiōntym dziewiōntym tyż) zowdy było cosik ważniejszego do inwestowanio jak bana.

fot. Radosław Kaźmierczak

Zowdy opóźniyni

Zgodnijcie kaj szrajbuja tyn felieton? Ja, ja, na banhofie. Prawie bōł tyn klang, po kerym kożdy wylynkany dowo pozōr co bydōm godać. „Cug ku Katowicom przijedzie niyskorzyj ô sztyrdziści minut..” abo „niyskorzyj ô godzina” abo „niy bydzie go”. Na końcu zowdy padajōm, co im je gańba i momy sie niy gorszyć, nale ludzie i tak sie gorszōm, a żodnymu i tak niy ma gańba.

Zouwizou „Koleje Ślōnskie” to je blank inkszo jakość, jak tyn lyjamt PKP-owski, kery jeszcze pamiyntōmy. Niy godōm tego ino beztōż, co „ślōnskie” je zowdy lepsze jak „polskie”, bo to je jednake cygaństwo jak te ô „polskij tolerancji”. Patrza naôbkoło na te gymby ôd inkszych pasażerōw i myśla wiela ône by dali, coby ino ôroz wjechoł sam taki „Furgajōncy Ślōnzok”. Wetna sie, co ôziymdziesiōnt lot do zadku kożdy sam bōł zicher, co dzisiej to bydzie normalne. Cosik tukej poszło niy tak, jak miało iś, abo ino mie sie tak wydowo?