fot. Szymon Król

Postrzōd inkszych chaupōw zowdy stoji saloon, kaj idzie sie lajstnōnć zimno whisky (ale kaj idzie tyż nachytać). Jak ino wyleziesz ze saloonu na plac (na kerym zowdy je pōłno piosku i marasu), dosz pozōr na dwōch karlusōw – jedyn we biołym, a drugi we czornym hucie – kere za chwila wyciōngnōm pistōule i ani sie niy zmiarkujesz, a jedyn z nich bydzie umrzik (eli piyrwyj niy przidzie sam szeryf i niy koże im iś do dōm). We lufcie derech czuć tako szpana: możno zaroz przijedzie sam dyliżans, a możno przijadōm ich napasztować Indianery? Znocie tyn ôbrozek, pra? A przeca niy sōm żeście Hamerykōny (tukej możnoch sie chachnōł, bo znōm przinojmynij jedna Hamerykōnka, kero przaje Ślōnskowi i czyto kożdy jedyn artikel, choby tyn). To, co żech terozki ôpisōł to je archetypiczny zidlung na Dzikim Zochodzie, kerych pōłno postowiali we drugij połowie dziewiytnostego storocza. Wkludzali sie do nich sznupocze złota, ino coby niyskorzyj wykludzić sie kaj indzij, a taki zidlung ôstowōł sie prōżny i napoczynali na niego godać „ghost-town”. Prawie w tyn som czos na Ślōnsku miyszkōł chop, kery mianowōł sie Albert Borsig.

Bogocz, kerymu rozchodziyło sie ô ludzi.

Albert (tak naprowdy Augut Julius Albert Borsig) bōł jednym z tych ślōnskich fabrykantōw, kere poradzili spokopić, co robotnik szczynśliwy to robotnik efektywny. Som erbnōł już srogo fortuna po swojim fatrze Auguście (tak naprowdy Johanie Friedrichu Auguście Borsigu). Koncern Borsigwerke piyrwyj produkowōł damfmaszyny, zaczym fater ôd Alberta niy napoczōn inwestować we Biskupicach, kere wtynczos należały do Ballestremōw. Albert gibko prziszōł ku tymu, co huciorze i grubiorze ze Hedwigswuensch i Ludwigsglueck muszōm kajś miyszkać i tak napoczła sie dugo historia zidlungu Borsigwerk abo – jak to sie tukej godo – Bozywerk.

Blank jednake familoki.

Zidlung powstōł miyndzy rzykōm Bytomkōm, a cestōm z Bytomio do Zobrzo. Blank jednake familoki postowiane we rajach, postrzōd nich szkoła, chaupy ôd rechtorōw, park, kaplica, szynk i smyntorz – idzie pedzieć, co mieli sam wszysko, co je nojbardzij przidajne do żywobycio. Niyskorzyj tyż i dwie szkōłki – jedna do bajtli ôd inżiniyrōw (kere miyszkali we pōłnocnyj, bardzij modernyj tajli), drugo do bajtli ôd ańfachowych arbajciorzy. Kwatyry miały wele piynćdziesiōnt piynć myjtrōw, kuchnie i haźle na siyni. Ludzi miyszkało sam prawie trzi tysiōnce, nale ino familje, bo chopy bez babōw miyszkali we wulc-hauzach. Eli chopu sie umarło, reszta familje musiała sie wykludzić. Coby ludzie pamiyntali, dziynki komu mogōm sam miyszkać, kożdo ulica erbła swoje miano ôd keregoś członka familji Borsigōw. Głōwno ulica to była Auguststrasse, myńsze: Albertstrasse, Arnoldstrasse, Annastrasse, Ernststrasse, Luisenstrasse abo Konradstrasse.

Starszy ôd Nikisza.

„Suchej, chca pokozać mojij nowyj libście jakiś stary echt-ślōnski zidlung”, „Ty, kaj zrobia fajne zdjyncia familokōw?”, „Co musza zrobić, coby zoboczyć jak downij Ślōnsk wyglōndōł?” Wetna sie, co wiynkszoś z Wos, eli sie bydōm Wos pytać ô take rzeczy, napocznie godka ô Nikiszu. A dyć tak po prowdzie to Borsigwerk je bezma piynćdziesiōnt lot starszy (budowa napoczła sie już we 1863). Po jakymu niy miōłby robić takij „kariery” jak Nikisz?