fot. Iwona Łach

Nasze starziki były fest szporobliwe. Toć tyż kaj umieli, tam se pomogali, żeby było łacni. Tak tyż pamiyntom, jak u  starki bez cołko zima piyło sie „pulmantyj”. Był to taki z wiela rzeczy tyj, do kierego wszystko sie zbiyrało samymu, coby niy kupować nic w gyszefcie.

Cołki rok zbiyranio

Zaczynało sie już w marcu – wtynczas zbiyrało sie podbioł. Potym szkubało sie ponczki brzozki jeszcze z miozgom, a trocha niyskorzy mode listki. Za chwila tyż pokazywały sie pokrziwy. Koło moja trefiyły sie zawdy kwiotka dzikij rołzy, mode listki malin i dziurawiec. A zaś w czyrwcu malwy, dziywanna, kwiotki lipy. Tak szło zbiyrać przez cołki pozim i lato, a do jesiyni sie miało uzbiyrane wszystko do tyju.

To samo, ale inakszyj

Jak zaś sie strugało i kroło jabka, to sie niy wyciepowało ostrużyn, yno suszyło nad kachlokiym i tyż potym dociepowało do tego tyju. Wszystki te suszki razym z łowocym ciepało sie do wielkigo gorca i zalywało wrawom wodom. Trzimało sie to chwila na piecu, ale trza było dać pozór, bo to niy śmiało wreć. Coby tyż smak sie niy mierznył, to sie do pulmantyju dociepowało skurzica, nelki abo anyżu. Nikierzy radzi se dociepli suszono skóra z citrony abo apluziny. U kożdego pulmantyj smakowoł troszka inakszyj, bo tyż kożdy co inkszego na łonce trefiył. Ci, co mieli na zegrodzie fefermintka, targali fefermintka. Inksi kaj trefiyli dziki hebz, tóż go drapli i kole kachloka suszyli.

Bliżyj natury

Terozki je mocka roztomańtych tyjów, ale jo se dzisio spominom starkowy pulmantyj. Mono to beztoż, że sie przi tymu trocha trza było narobić – iść na pole naszkubać czego, przitargać co z łonki abo spod lasa. Niyroz przi tymu bajcnył cie mrowiec abo poparziły pokrziwy. Ale tyż robiyni pulmantyju to był jakiś rytuał. Uczył sie człek cyklu życio przirody, trocha sie też na tych roślinach poznoł. Potym wiedzioł, że jak sie nażarł choby gupi, to pomogom kamelki, a zaś przi fibrze dobry był czorny hebz.

Dzisio styknie ciepnyć do szolki tytka, zaloć gorkom wodom i za 3 minuty mosz gotowy tyj. Yno, że po prowdzie, to nic ło tym tyju niy wiysz. A tak żeś zawdy wiedzioł, co pijesz, bo żeś se to som musioł zrychtować. Chyba skuli tego tak mi to potym woniało i szmakowało. Bo tyż tak trocha w życiu je, że człek najbardzij docynio to, ło co sie musioł postarać.