Luft
Luft to je po polsku powietrze. Słowo pochodzi z jynzyka niymieckigo.
Bez luftu życi niy byłoby możliwe. I je moc określyń, kiere sie z nim wionże.
Jakby tak sie kogo spytać, kaj je luft, to piyrsze co przyłazi do gowy, to to, że że luft je w kole, ale przeca może być łon wszyndy i kożdy to wiy. Luftplompa, luftplompka je przi kole, coby koło naplompać jak luft slecioł.
Je coś takigo jak luftbalon, czyli balon naplompany samym luftym. Teroz som taki balony, kiere sie plompie helym, abo azotym.
Luftbiksa, to je wiatrówka na roztomajtych romlach. Szło niom strzylać śrutym abo takimi bolcami.
Je jeszcze lufter czyli nawiywnik abo luftklapa, luftownik czyli otwór wyntylacyjny.
Za staryj Polski fungowało taki powiedzonko jak luftinszpektor. I to był lyń, czowiek, kiery „żył z powietrza”. Tak sie godo, że roboty w Polsce ni ma ale miyndzy tymi, co roboty znojsć niy poradzom som taki luftinszpektory, kierym sie niy chce.
Jeszcze taki jedno określyni „lufciorze” (letnicy), czyli ci kierzy przyjechali se na wakacje.
Niykierzy godajom, że na Ślonsku idzie widzieć luft jak sie nim dycho. Je w tym trocha prowdy, czasym sie źle dycho bo je ciyżki i twardy. Coby se podychać takim naprowda fajnym i czystym luftym to nojlepij jest sie wybrać w góry.
Pódź na luft, idź na luft abo idź sie luftnońć – tak sie godało. Idzie wyjść na luft, czyli wyjść na dwór inakszyj. Jak kogoś tam morziło, to jak se trocha wyszeł na luft i podychoł, to mu sie czasym trocha lepij robiło.
Zaś luftować idzie wszyjtko, miyszkani, chałpa, auto. Niykierzy tyż godajom inakszyj durcuk, to je taki dopływ świyżego powietrza do miyszkanio, abo zrobiyni przeciągu. Toż tela ło tym lufcie idzie pedzieć i możno i jeszcze wiyncyj. Ale ni ma co, je teroz jeszcze fajny luft i niedziela, toż trzeja z niego skorzystać. Pyrsk!
Tekst opracowany na podstawie audycji "Słownik śląski" w Radiu eM.
Co byś na to pedzioł?