fot. Szymon Król

Dzisiej zakludza Wos do wsi Pławniowice wele Glywic. Ino ôbierymy sie tako kōncek maszketno trasa, bo pojadymy bez Torino.

Italoki na Ślōnsku…

Bez Torino? Po jakymu? Wszysko skuli chopa, kery mianowōł sie Giovanni Battista Angelo Ballestrero di Castellengo. Jak sie mianowōł?!? Jezderkusie, kery echt-Ślōnzok tak sie mianuje? Echt-Ślōnzoki mianujōm sie Żymła abo Klōska, nale fto to widziōł, coby Ślōnzok mianowōł sie Giovanni Battista Angelo Ballestrero di Castellengo? Mōcie prawie, ino że to bōł Italok, kery wziōn, wykludziōł sie ze swojigo hajmatu i poszōł za wojoka do pruskigo krōla. Prusoki prawie wtynczos rychtowali sie do Wojen Ślōnskich ze Cysarokami. Kożdy wiy, co wtynczos Prusoki wziynli Rakuszokōm srogi kyns Ślōnska, skuli czego Cysorzowo Maria Teryjza bezma sie zyślimtała.

Po wojnach Giovanni Battista Angelo Ballestrero di Castellengo ôstōł na Ślōnsku, ino wtynczos mianowōł sie już inakszyj. No bo kery echt-Prusok mianuje sie Giovanni Battista? Karlus wziōn I pomiyniōł sie swoje miano na Johann, grof von Ballestrem. Wetna sie, co te miano kożdy z Wos na zicher już słyszōł. Terozki, już bez maszketnego miana, za to z piyniōndzami, gibko poszukōł sie libsta: Maria Halżbiyta von Stechow, keryj fater miōł zomek we Pławniowicach. Hned Ballestrem prziszōł tyż za landrata glywickigo i dokupiōł Ruda i Biskupice. Wiyncyj niy szafnōł, bo we nostympnyj wojnie go zabiyli, nale ôstawiōł dwōch synōw, kere yntliś erbli Pławniowice i zomek tyż.

Zomek choby z bojki

Napoczli my ôd Italoka, nale dyć Pławniowice istniały już piyrwyj. Piyrszy roz godka je ô nich we sztyrnostym storoczu, w szesnostym posiedzicielami byli Seydlittze, a dziepiyro niyskorzyj familijo von Stechow. Zomek tyż stōł ôd hańdowna, chocioż przōdzij drzewianny, przerobiony piyrszy roz we 1737, a niyskorzyj, już za Ballestremōw, we 1882, jak przikozōł uwożany baumajster Konstantin Heidenreich, kerego grof Franz ekstra skludziōł z Kopic. Ballestremy zabulili za to aże trzista ôziymdziesiōnt tysiyncy marek. Cōłki kompleks skłodōł sie ze zomku, kapli, folwaryje, oficyny i masztalni, a naôbkoło bōł piykny park (do dzisiej idzie sam znojść roztomajte rzodke zorty strōmōw). A, no i garaż, w kerym grof Franz trzimōł swojigo mercedesa! Z przodku była fontanna a nad ajnfartym wisiała erba von Ballestremōw. Na wiyrchu ôd razu ciepała sie w ôczy czworoboczno wieża ze zygorym i dachy ze czerwionyj cegłōwki. Izby były egal jednako piykne, ze drogimi meblami, pistōłlami, szablami i ôbrozami uwożanych malyrzy. We nojwiynkszyj izbie wisiōł portryt Giovanniego Battisty Angelo, kerego już przeca znocie. Wele zomku postawiyli (tako była wtynczos moda, dejcie pozōr na Schloss Neudeck) Kavalier Haus, hań byście miyszkali eli byście sjechali do Pławniowic z byzuchym.

Kōniec downego Ślōnska

Ballestremy asili sie tyż skuli epnyj bibliotyki, ino mocka ksiōnżek potraciyła sie kej Rusy i Poloki wlyźli na Ślōnsk we 1945. No, ja, 1945… Wtynczos tyn downy Ślōnsk prziszōł ku kōńcowi, a Ślōnzoki, w tym i familijo von Ballestrem, musieli pitać ze swojigo Hajmatu. Do pławniowickigo zomku wkludziōł sie ruski marszałek Iwan Koniew i inksze sołdaty. Wtynczos napoczły tracić sie niy ino ksiōnżki, nale tyż porcelana i strzybne noczynia, a cōłki pałac bōł traktowany po hadziajsku. Po wojnie zomek erbli Poloki, kere jedna tajla dali farorzōm, a drugo klosztornym pannōm ze Lwowa. Tela ino, co żodyn konserwator niy dowōł pozōr na tyn zabytek i zdowało sie co jeszcze jedyn ślōnski zomek sie przemarni. Cōłke szczynście, co po 1989 gospodorze Pławniowic zmiarkowali jaki majōm skarb. Udało sie im szafnōnć dofinansowaniy z Rajchu, dziynki kerymu zomek szło wyrymontować. Rymont sie udōł, ô czym godo choby nagroda we konkursie Generalnego Konserwatora Zabytkōw “Zabytek Zadbany”.

Jak sie wejrzy na pławniowicki zomek, to mōcie gyfil, choby to bōł jakiś zomek z bojek. Eli ftoś chce zoboczyć taki zomek, to na zicher bydzie musiōł rajzować bez siedym gōr i siedym rzykōw i zaciukać nojmynij jednego dracha, pra? A psinco prowda, bo Pławniowice sōm ino sześdziesiōnt kilomyjtrōw ôd Katowic autobanōm. Ballestremōw możno hań niy treficie, chocioż… fto wiy? Nojmodszy z familji je fest rod Ślōnskowi i tedy ôwdy rajzuje na byzuch do Hajmatu swojich starzikōw.