fot. Radosław Kaźmierczak

Wynokwianie Kadłubka – czyńść 42.

Godo sie bunclok abo bonclok – abo na ganc mały bunclok godo sie tyż buncloczek. Je to ceramiczny gornek z gliny kamionkowyj. Jak samo nazwa pokozuje bucloki robiło sie i dalij robi w downym Bunzlau, czyli dzisiejszym Bolesławcu na Dolnym Ślonsku. Już downo tymu, we średniowieczu, powstoł tam  cech gornocorzy, kerzi wyrobiali nojlepsze buncloki na świecie. W 1753 roku Johann Gottlieb Joppe stworził Wielki Bunclok. Mog on zmieścić dwa tysionce litrow i mioł dwa metry wysokości. Bunclok nad buncloki, pra! Do dzisiej idzie kupić gryfne buncloki – niy yno u nos, na Górnym Ślonsku, ale tyż we Bolesławcu i we Warszawie.

Kapusta, łogóry, abo kiszka?

Co sie dowo do buncloka? Kapusta kiszono, łogóry kiszone, nikerzi kiszom tyż kiszka w buncloku, dziepiyro po trzech dniach je dobro. Bo ze buncloka smakuje nojlepi – trzimie bunclok smak jak żodyn gorniec. Downij w kożdyj chałpie stoł bunclok. Niy yno skuli tego, że trzimało sie w nim jodło, ale tyż skuli tego, że była to ozdoba kuchni.

Samo zdrowi

Jo pamiyntom dobrze tyn bronotny, srogi bunclok mojich starzików, kerzy kisili w nim kapusta. Stoł on we pywnicy. Smaku tyj kapusty niy zapomna, kwaski, kero mi dowała moja oma za kożdym razym, jak brała kiszono kapusta na łobiod – tyż niy zapomna. Była zimno, kwaśno, aromatyczno, woniała bunclokym – no i fest zdrowo, jak padajom nikerzi.

Bonclokowo magia

W małym buncloku w komórce stoł tyż zawdy fet ze skwarkami. Sznita chleba z takim fetym to było coś – a ku tymu łogórek kiszony, tyż z boncloka. Niy było to jodło wykwintne, żodne tam łośmiorniczki, ale tyn smak mioł jakoś siła. Jakoś dziwno energio przepływała z buncloka do jodła i beztoż smakowało to wszyjsko inakszy niż dzisioj. Niy godom, że dzisio niy idzie przirychtować czegoś dobrego do jedzynio, ale kajś sie straciyła ta bunclokowo magia.

Strzaskany bonclok

Niyszczyńści było, kej taki bunclok sie strzaskoł. Moja oma aże miała płaczki w łoczach, jak roz strzaskała taki bunclok, kery miała jeszcze łod swojij omy. Wszyjscy my wiedzieli, że kajś z tym pykniyntym bunclokym straciył sie tyż tyn downiyjszy smak po tyj omie mojij omy z Gleiwitz, czyli dzisiyjszych Gliwic. Buncloki były możno trocha zaczarowane, tak myśla terozki, tak zaczarowane, że dowało sie w nich wyczuć smak jodła, kere jodali pjyrwyj. Ja, buncloki musiały być zaczarowane – abo mi sie yno tak zdowało… Sami to przeca wiycie.

Prof. Uś dr hab. Zbigniew Kadłubek – rezkiruje Katedrom Literatury Porównawczyj. Je filologiym klasycznym, eseistom i tłumaczym. Pisze tyż po naszymu, dejmy na to „Listy z Rzymu” abo „Promytyojs przibity”.