fot. William Brawley

Wynokwianie Kadłubka – czyńść 27.

Jak przidzie podzim, robi sie wczas cima i zaczyno kidać dyszcz. Kido tak fest, że paryzol niy pomogo. Wtedy ryma mo kożdy. Ni ma takigo, coby ni mioł rymy. Mogesz, czowieku, jeść knobloch, mogesz pić kwaska z kiszonyj kapusty, pić tyj z echinacei, mogesz łykać witamina C (cało gość łoroz!), mogesz wynokwaiać – rymy i tak dostaniesz.

Kichol do ksiożek i sie kuruj

Ryma to ni ma ciynżko niymoc, ale nikerzi skuli rymy niy wyłażom z chałpy, leżom w prykolach i czytajom ksionżki. Nojlepi sie lyczy ryma w betach i w czasie czytanio. Som tak robia – beztoż wiym, co godom. Kożdy by chcioł, żeby ryma mu przeszła jak nojdrapcij. A jo niy. Ciesza sie, że mom ryma pora dni, nojlepi cały tydziyń. Ryma pomogo trocha pomyśleć nad światym.
Som tacy, niy byda ich sam mianowoł, co łażom z rymom do roboty. Ciompy lecom im z kichola, sznupy majom czyrwone, a godajom: Niy, nic sie niy stało, to mi przyńdzie. W dodatku zapomnieli z doma taszyntucha. Psikajom na laptopy i inkszych ludzi. Co za brak kultury! Chorkajom i udowajom, że nic im ni ma. O, ludzie, trocha szocunku! Zostońcie sie z rymom w doma! Ryma wom sie przido.

Ryma w Rzymie

Ale skond sie wziono to gryfne słowo „ryma”? Ślonske słowo „ryma” je z czeskigo „rýma“. To jest pewne. Ślonzoki i Czechy (tak samo jak Hiszpany) wziyni te słowo z łaciny. To możno jest skrót – tak myśla – od łacińskigo terminu medycznego abo „rhinitis catarrhalis“. Wto wiy? Możno wprzody godało sie niy „ryma“ – yno „ryna“. Coby sam niy pedzieć: jedni zostali przi rymie, inksi przi katarze.
Ale „ryma“ mo pochodzynie fest poważne. Downiyjsze od greckigo. Bo pochodzi od indoeuropejskigo rdzynia SRU, w kerym mieści sie kożde płyniyńcie, upływanie, locie sie wody. Od kerego wzion sie „Strom” (po nimiecku rzyka), rytm i rym, a nawet Roma (czyli Rzym). I „Rhein”, to jest Ryn. Ja, kożdy wolołby mieć ryma w Romie. Toć! Ale jak już mocie ryma i do Italiji żeście niy pojechali, to łostońcie w chałpie. Lyczcie sie. Bo zaczniecie charlać i bydzie coroz gorzi. Heraklit z Efezu pedzioł roz: Panta rhei– wszyjstko płynie. Zgodzomy sie z nim. Ale, panie Heraklicie: Bele niy z nosa! Bele niy z nosa!

Prof. Uś dr hab. Zbigniew Kadłubek – rezkiruje Katedrom Literatury Porównawczyj. Je filologiym klasycznym, eseistom i tłumaczym. Pisze tyż po naszymu, dejmy na to „Listy z Rzymu” abo „Promytyojs przibity”.