fot. Iwona Łach

“Niy przejmuj sie! Szczyńści znojdziesz w krauzie łogórków kiszonych!” – śpiywoł wdycki jedyn pośmiywny grajek ze Klachowca. I mioł recht! Bo nic tak dobrze niy podziało na markotnego człowieka, jak taki kwaskowy maszket.

Na naszym Placu Miarki we Katowicach odzimek już praje że ni ma, cześnie potoniały fest, a łogórków tela, że ze kistów aż sie wykulujom. Co to moge znaczyć? Ino to, że sezon na zaprawiani krauzów momy gynau terozki!

Na zegroda dostawczokiym

Inoś gorzij je tym, kierzi swojij zogrody ni majom, toż muszom pociś na torg i zabulić za tyn cołki grincojg, coby mieć za tela na zaprawiani. Ale kiej wto mo swój plac, abo pole i mo w zocy łobrobiani tych morgów, to pewnikiym narośnie mu tego tela, co pozjodo na świyżo i jeszcze mu styknie na rozdowka po familiji i kamratach, a co łostanie, pozaprawio na reszta roku. Nojczyńścij na zogrodzie sie mo na drzewach płonki, byrny, flaumy i cześnie, a na krzokach wieprzki, jagodki, podzimki i aronie. Przi konsku grzondki idzie już mieć te łogórki, cukinie, patisony, banie, abo i kapusta.

Kożdy sobie byrny szkrobie

Kiej już wszysko bydzie zdrzałe, to trza pozbiyrać, prziniyś do dom, umyć, pokroć, abo jak cza to łoszkrobać, zaś umyć i filować tym krauzy. Jak mo to być na kompot, to pół krauzy łowoców, na łoko cukru i drugi pół wody, a kiej mo być to tyngsze, to wiyncyj łowoców i cukru, a mynij wody. Jak mo być jako mermelada, toż nojprzód jom trza usmażić, a dopiyro potym tym nafilować krauzy. I w kożdym przipadku trza krauzy deklami zawrić i zawarzić we wielgim gorku, a potym dać im ochłodnyć we spokoju. Nikierzi praktykujom łopisywani co we kieryj krauzie je i kiedy to było do nij wrażone, może to być pomocne, kiej niy idzie uwidzieć, czy to je sok ze czornego bzu, czy ze gumijagod…

Swojski je nojlepsze

Wiadomo, że inkszo inkszość je z zaprawianim tego, co niysłodki. To trza prziprawić, naciś jakigo zielska ku tymu, zaloć wodom z łoctym, abo jeszcze inksze miszongi porobić i niy znom sie na tym za tela, coby łopedzieć to na zicher. Wiym ino, że je różnica we smaku takich sklepowych, a zaprawianych samymu i ino skuli tego je to warte tyj roboty, bo kieby paczeć na piniondze, to niy zawsze sie to łopłaco.

Do spiżarki abo do basa

Nojlepszym miejscym na przechowywani tych krauzów je komorka. Downij, kiej niy było lodówek, we kożdyj chałpie tako ajncla być musiała, bo był tam chłodek i cimok i było to przi kuchni, na podoryndziu. Terozki tyż czynsto sie czimie taki rzeczy we pywnicy, tam kaj ziymioki. A potym to już ino podział ludzi na dwie zorty: ci, kierzi by wszysko połotwiyrali zarozki jak ino pozaprawiajom, bo przeca po to to je, coby to zjodać i wypijać, i ci, kierzi wachujom, coby tamci tego niy tykli, bo przeca to je na zima (i czynsto potym stoi pora lot, bo niy zdążom tych krauzów połopróżniać do nastympnego roku).