fot. campra / Andrea di Bonaiuto

Wynokwianie Kadłubka – czyńść 12.

Lepij niy pieronić

„Tyn czas pieronym leci” – pedzioł wtoś we jednym filmie. I to je prowda! Czas leci jak pieron. Tak drapko choby pieron szczyloł z nieba. Czas leci i na Ślonsku żodyn już niy klnie po starymu. Bo downij sie tak wulagrnie u nos niy godało, o niy. Słyszoł-żech: „jerona!” abo „jeronie!”, abo jeszcze downij „pierumsie” abo tyż „pieromsie w lesie”. Ludzie sie boli pedzieć „pieronie!”, boli sie pieronić tak ganc na całego. Ale dzisio już żodyn tak delikatnie niy przeklino… Nawet małe dziołszki niydowno słyszoł-żech szpetnie kurwować.

Pieron łod Peruna

A tyn ślonski „pieron” pochodzi od słowiańskigo boga Peruna. Był on podobny do greckigo Zeusa i islandzkigo Thorra (krolowoł we czwortki – skuli tego nazwy Thursday i Donnerstag). Ciepoł pieronami po niebie, blyskoł i nerwowoł sie jak była burza. Ponoć jego cera, gryfno Dziywanna prziszła na świat na Ślonsku w Lyńdzinach. Była opiekunkom lasow, hołdow i ksiynżycowej pory. Tak godajom nikerzi.

Pieron z nieba

Downo tymu na Ślonsku jak sie godało: „Idź do pierona”, to sie komuś rychtych źle winszowało, wysyłało sie go do diobła – czynste nimieckie „geh zum Teufel”. Dioboł – tak mi sie zdo – był fest kojarzony niy yno z pieronym, blyskaniym, ogniym, siarkom, świycyniym, ale tyż z takim niszczyniym. Dioboł mioł postać pierona. Beztoż sie do dzisiej godo „pierony ogniste” o tych, co majom wiyncyj śmiałości od inkszych i żodnego sie niy lynkajom. Ludzie woleli godać „pieron” niż „dioboł”, bo diobła boli sie bardzij niż jasnych pieronow ślatujoncych z nieba na ziymia.

Pieron ze Ślonska

Miasto Bieruń (Berun) możno mo nazwa od branio, ale wolołbych, żeby ta nazwa pochodziła od Peruna. Bo skond miołby pochodzić Perun, jak niy ze Ślonska, kaj ludzie znali sie na ogniu i inkszych żywiołach? Kaj ludzie zawsze umieli paczeć w niebo i czimać sie fest ziymi?

Prof. Uś dr hab. Zbigniew Kadłubek – rezkiruje Katedrom Literatury Porównawczyj. Je filologiym klasycznym, eseistom i tłumaczym. Pisze tyż po naszymu, dejmy na to „Listy z Rzymu” abo „Promytyojs przibity”.