fot. Iwona Łach

Wynokwianie Kadłubka – czyńść 9

Co mo hołda do wysypki?

Po ślonsku godomy „hołda”, po polsku godajom „hałda”. Oba słowa som z nimieckigo „die Halde”. Biera tyż do gorści stary czeski słownik Karela Kumprechta, w kerym stoi, że hołda to je „halda”, ale tyż „odwal” (wyciepane kamiynie), „návrší” (jakoś gorka) abo „hromada”, czyli moc czegoś. Beztoż godo sie u nos „hołda wosztow” abo tyż „hołda jabek”. Mom rod jeszcze czeski słowo: „výsypka” – tak tyż sie godo na hołda. Bez wysucio – niy byłoby hołdy. Ślonsk z fligra wyglondo choby mioł wysypka.

Co je w pojszczodku i na wiyrchu?

Hołda to je konsek naszego landszaftu. Bronotno kupa marasu i wyciepanyj materii. Kożdy jom zno, kożdy hołda widzioł. Hołdy wylazły z bebechow Matki Ziymi. I to mie od downa fest szteruje. Roztomajte som hołdy. Z nikerych hołdow sie kopci – choby Hyfajstos w ich pojszczodku proł pyrlikym. Hołda Charlotta we Rydołtowach gryfnie wyglondo, jak sie wejrzi ponad kwiotkami i łonkami z Łukowa Ślonskigo. Nikerzi na niom tyż godajom Piramida Cheopsa. Ale som tyż hołdy szpetne – take hołdy-kerchofy. W Dymbiyńsku – padoł mi roz poeta Staszek Krawczyk – po hołdzie skokajom czorne rapitołzy. Czorno rapitołza jako ykologiczno łostuda hołdy. Je tam bezma kupa dziadostwa, skuli kerego rapitołzy majom czorno skora… Za to gryfne brzozki rosnom gibko na gorkij ziymi. Ich biołe pnie dowajom nazod niywinność zboczom ślonskigo wulkanu ze czerwonyj szlaki.

Cołki rok na hołdzie

Co to je richtik ta hołda? Niby wiym, bo żech miyszkoł na hołdzie i na hołdzie my sie bawili w Indianerow. We lato polili my fojerki na samym wiyrchu hołdy. Skokali my wele nich, choby plymie Crow – Synki Ptoka z Wielkim Dziobym. Naszom rzekom Big Horn był żabiok spode hołdy. Wto roz zatańcuje na hołdzie indianerski taniec, zawdy już bydzie wolny: Richuś Riedel to wyśpiywoł. We zima sjyżdżalimy z hołdy na sonkach (nasze starziki na holcokach) choby z jakichś piyknych alpejskich szlakow.

Żodyn lepij ło hołdzie niy wyenklerowoł od Maestro Nawareckigo, kery uwidzioł w nich „wzgorza wiekuiste”. Tymu, co wyciepane i płonne, doł sztympel świyntości. A jo ida tera yno za nim: Zdo mi sie, że słowo nimiecke „Halde” (hołda) to je nimieckie „Huld” (hołd). Maestro Nawarecki pedzioł ło tym już dwono tymu (moj 1999 roku). Łoroz spytoł sie nos w pojszczodku Katowic: „Komu hołd skłodo hołda?” Hołda skłodo hołd – tak myśla – Ponbóczkowi. Rzyko za nos – kurzi sie z nij jak ze śwjyntyj ofiary.

Prof. Uś dr hab. Zbigniew Kadłubek – rezkiruje Katedrom Literatury Porównawczyj. Je filologiym klasycznym, eseistom i tłumaczym. Pisze tyż po naszymu, dejmy na to „Listy z Rzymu” abo   „Promytyojs przibity”.