Czako łod grubiorza
Jakby jeszcze niydowno wtoś sie mie spytoł co to jest czako, to pedziałabych, że niy wiym. Terozki powiycie jak tak idzie i co zy mie za Ślonzok, ale już Wom godom. Wiela razy mieliście tak, że widzieliście jakiś wihajster i wiedzieliście, po co łon jest i jak działo, ale za pierona niy wiedzieliście, jak sie mianuje? Tak samo jo miałach z czako. Mój opa był sztajgrym, na Brabórka łoblykoł czako, a jo paczałach na niego choby slecioł z miesionczka, bo tako strojno mioł ta czopka, ale nigdy mi nikt niy pedzioł, że ta „czopka górniczo” to je właśnie czako. Jak już sie wiedziało, czamu jedyn grubiorz mo biołe, a inkszy czyrwone pióra na tyj czopce to stykło. Ale niy wszyscy muszom wiedzieć po jakiymu jest tak, a niy inaksi. Beztoż zrychtowalimy taki mały ślabikorz.
Ło co sie z tym rozchodzi?
Same czako to niy ino nazwa czopki górniczyj, ale czopki, kero downij nosili wojocy, abo teraz noszom policjanty. Czako to inaczyj kożde nakrycie gowy, kere mo być galowe, a je plaskate z wiyrchu i doś wysoki. Piyrwsze czako, kere nosili Francuzy było tak wielkie, że miało aż 40 cyntymetrów! Napocznymy łod tego, z czego czako je zrobione. Je to „czopka” z rubego papyndekla, łobciongniyntego czornom krepom, a wyszyto złotom niciom.
Czako może mieć piynć roztomajtych farbów piyrzo na wiyrchu:
- Zielony – generalny dyrektor górniczy
- Bioły – sztajger, inżynier górniczy, dyrektor abo technik
- Czorny – grubiorz
- Czerwony – grubiorz z łorkiestry
- Czerwono-bioły – kapelmistrz
Kożdy grubiorz, egal czy dyrektor, czy wtoś z łorkiestry – kożdy mo na czaku godło górnicze, czyli po naszymu pyrlik i żelozko. Farby to niy ma wszystko. Na wiyrchu, naokoło czako wyszyte jest roztomajtymi wzorami. Niy ma to zrobione bele jak, bo kożdy posek, tak jak farba, przirychtowany jest do inkszego fachmana.
Niżyj mocie pokozane co i jak:
Taki posek (borta) z liściami dymbu nosi generalny dyrektor górnictwa.
Tyn wzór noszom dyrektorzy generalni I, II, III stopnia i dyrektorzy honorowi.
Tako borta noszom dyrektorzy górniczy I, II, III stopnia.
Ta zaś inżynierzy górniczy I, II, III stopnia.
Taki zombkowany wzór majom technicy górniczy I, II, III stopnia.
A tyn łostatni noszom inksi grubiorze.
Terozki wiycie już to, co nojważniyjsze i jak wtoś sie Wos spyto, czy wiycie czamu czako wyglondo tak, a niy inaczyj, bydziecie im mogli pedzieć, że wiycie wszystko na zicher. A jak mocie kaj jeszcze we szranku czako łod swojego opy, abo łojca, to czimcie se je, bo tako „czopka” je pieronowo drogo, a je we zocy!
Co byś na to pedzioł?