fot. Szymon Król

Pamiyntōcie Ryszawego Erwina, tego gizda, co przeblykōł sie za roztomajtych ludzi (kerych przōdzij zawiyrōł w haźlu), aże yntliś chycił go kōmisorz Hanusik? Tyn pierōn udowōł ksiyndza, fusbalorzy, policajōw, nale nawet ôn niy ôpowożył sie ôblyc bergmōnioka! To cosik godo ô tym, w jakij zocy Ślōnzoki majōm grubiorzy i jejich mundury. Napoczło sie ôd Redena…

Ino Czorne!

Gyszichta ślōnskigo bergmōnioka siyngo nazod aże do ôziymnostego storocza. To żodyn inkszy jak ino grof Friedrich Wilym von Reden (dyrechtōr Wyższego Urzyndu Gōrniczego we Wrocławiu i fater ślōnskigo przemysłu) prziszōł ku tymu, co bergmōny muszōm ôblykać sie egal, coby kożdy widziōł, co ône fedrujōm w imiyniu jednego państwa pruskigo i sōm choby epno armijo, kero wyciōngo wōngel spod ziymi. To beztōż te uniformy sōm take podane na wafynroki pruskich wojokōw. Wtynczos zorty bergmōniokōw były roztomajte, na tyn bajszpil sztajgry ôblykali biołe, a byjamtry czorne galoty. Eli komuś sie pokićkało, mogli go nawet zawrzić do heresztu! Dzisiej mōmy te mundury zglajszachtowane: ino czorne. Egal czyście mieli fatra, ujka abo starzika robić na grubie, wetna sie, co kożdy z Wos wiy jak wyglōndo taki bergmōniok. Jakla, galoty (abo kecka), czako i mantel, biōły szalik, oberhymda (tyż biōło), czorne fuzekle i czorne halbszuły. Niyftore majōm tyż prawo do szpady, nale tukej trza dać pozōr: eli cosik ôszkliwego niyskorzyj napochajōm, to bydōm musieli ta szpada dać nazod! No i knefle: dziewiynć u jakli, na kożdyj pyrlik i żelosko (te same pyrlik i żelosko znojdziecie tyż na kraglu), do tego po piynć knefli na sztulpach. Ordnung muss sein, beztōż muszymy porachować: ordery mogōm być ino gynau trzi cyntymyjtry ôd knefla! A kożdy knefel, wiadomo, wyglancowany, coby sie świycił! Dyć my sōm porzōndne Ślōnzoki, a niy żodne zmaraszone hadziaje, pra?

Poprzeblykane „hajery”

Galantnie to wszysko wyglōndo. Niy jedna frelka, jak zoboczy tak ôblyczonego karlusa, zaroz za nim podrałuje (jak ino zmiarkuje, co taki synek mo niy ino fajne ôblyczyniy, nale tyż porzōndno robota i geltag). Nale to niy ma toni szpas, coby tak sie poôblykać. Nowiniorze porachowali, co za cōłkigo bergmōnioka zabulicie cosik wele dwa i pōł tysiōnca. Niy kożdego hajera na to stykać, a na grubach szporujōm, beztōż niy czekejcie na dofinansowaniy. No to co bydzie? Galantnie poôblykane bergmōny tyż sie napocznōm tracić? A możno ich ôblyczyniy erbnōm po nich inksze, kere z grubami psinco majōm spōlnego? Na zicher daliście pozōr co czwortego grudnia bele kaj w telewizji idzie zoboczyć takigo bergmōnioka. No to co je louz? Je taki zwyk, kery niyftorym zdowo sie fest maszketny, co skuli Barbōrki za hajerōw przeblykajōm sie ludzie, kere bez cōłke swoje żywobycie niy przerobili na grubie ani jednyj godziny. Fest to szteruje starych bergmonōw, kere majōm w zocy swoja robota i aże ich tyrpie, kej widzōm w telewizji poprzeblykanych politykōw. A pamiyntocie jednego prymiera, kery (hańdowno!) ekstra zmarasił sie gymba jakimś gutalinym, bo ftoś mu pedziōł, co dziynki tymu gibcij przegodo tym „ślōnskim iptōm”, co majōm na niego welować? Możno im sie naprowdy zdowo, co my sōm rade tymu jejich przeblykaniu?